پل تاریخی ورزنه

معماری پل تاریخی ورزنه

پل تاریخی ورزنه آخرین پل زاینده رود با مساحت حدود ۵۰۰ متر بر روی زه آبهای زاینده رود در قسمت شمال شهر ورزنه واقع شده است که در حال حاضر به پل ارتباطی بخش قدیم و بخش جدید تبدیل شده است . این پل دارای ۱۰ چشمه تاق که هفت چشمه یا طاق آن به طول ۶۷ متر و عرض پل ۵/۶ متر و ارتفاع از سطح آب ۶ متر و عرض چشمه ها ۴ متر است که عرض هر دهانه ۸۰/۳ و ضخامت هر پایه پل در قسمت جلو ۴۰/۲ می باشد .
این پل دارای شش میل راهنماست که چهار عدد آن متعلق به دوره اول ساخت پل بوده و جنبه استحکامی نیز برای پل داشته اند و ارتفاع آن نیز بلند تر است و دوتای شمالی مربوط به دوره متآخرتر است که فقط جنبه تزئینی داشته .

مصالح به کار رفته

از جمله مصالح به کار رفته در این پل می توان به لاشه سنگ در پی سازی همراه با ملات ساروج و آجر با ملات گچ و خاک در بدنه و تاقها .
در چند سال اخیر جهت ایجاد جانپناهی در دو طرف پل از آجر و مصالح جدید استفاده شده همچنین کف پل به شیوه ای نامرغوب با سنگ نامناسب کف سازی شده است .

تاریخچه پل تاریخی ورزنه

هرج و مرجی که پس از مرگ سلطان ابوسعید در سراسر ایران به وجود آمده بود با ظهور شاه اسماعیل صفوی و سرکوب شدید متمردین و شورشیان فروکش کرد و آرامش بر پایه قدرت پدید آمد و زمینه را برای اصلاحات دوره شاه عباس فراهم آورد .
با روی کار آمدن شاه عباس و از هنگامی که اصفهان به پایتختی برگزیده شد ، بار دیگر تمام نیروهای هنری کشور را در خود متمرکز کرد . بدین ترتیب اصفهان آیینه تمام نمای هنر معماری دوران صفوی شد و مساجد ، میدانهای باشکوه ، قصر ، کوشکها و خیابانهای متعدد ساخته شد . برای عبور از رودخانه زاینده رود ، پلهای عظیم احداث شد ، برخی از این پلها مستقیماً در اصفهان و زیر نظر شاهان صفوی و دستگاه حکومتی ساخته می شد و ابتکارات بیشتری در آن به کار می رفت .
هرچند که ایجاد راه ها و پلها اغلب به دستور حکومت مرکزی بوده لیکن ادامه کار به حکمرانان و حکام محلی واگذار می شد و بسیاری از امرا و والیان نیز در احداث پلها و کاروانسراها دخیل بوده اند . احداث پل در این دوره فقط به بیرون از شهرها و مسیر جاده ها محدود نمی شد که داخل شهر ها ، آنجا که رودخانه های کوچک و بزرگ دو قسمت شهر را از هم جدا می کرد ، لزوم احداث پل احساس می شد این عمل صورت می گرفت و منتهی پل سازی نیز مانند سایر موارد دیگر حاصل رقابتهای چشمگیر بین جناحهای قدرتمند دربار بود که هر کدام در صدد بایکوت دیگری بود . حکومرانان شهرها نیز بعضاً جهت خدمتگزاری و برخی جهت ابراز لیاقت و علاقه به پیشرفت در مقابل حکومت مرکزی دست به احداث پلها و کاروانسراها و مجموعه ها می زدند . علاوه بر آن در پاره ای موارد ساختن پل توسط متمکنین ، تجار یا افراد خیر جهت کسب اجر و ثواب و بقای نام نیک صورت می گرفت .

پل تاریخی ورزنه بر روی زه آبهای زاینده رود در دو مرحله ساخته شده است، در مرحله اول هفت چشمه تاق ایجاد شده که قوسهای به کار رفته در این مرحله اصیل تر و ارتفاع چشمه ها نیز بلند تر است و مربوط به دوره دیلمیان و سلجوقیان است. در مرحله دوم سه چشمه تاق دیگر در قسمت شمالی به آن اضافه شده که از لحاظ فنون ساختمانی این قسمت نسبت به قسمت قدیمی تر ضعیف تر است و مربوط به اواخر دوره قاجار است و مردم ساخت آن سه چشمه را به سیف ا… اردکانی ( اوخر دوره قاجار ) نسبت می دهند .

پل تاریخی ورزنه در حال حاضر

در حال حاضر به خاطر قدمت و اهمیت این پل رفت‌وآمد وسایل نقلیه روی آن صورت نمی‌گیرد و فقط عابران پیاده حق عبور از این پل قدیمی را دارند و وسایل نقلیه از روی پل فلزی که در ۲۵۰ متری غرب همین پل ساخته شده عبور می‌کنند از لحاظ استحکام نیز باید گفت، با توجهی که مردم و مسئولین به این اثر تاریخی داشته‌اند و دارند هنوز محکم و پا بر جا باقی مانده‌ است. برای ارتباط جاده حسن‌آباد به گردنه ملااحمد پل فلزی دیگری در ۵۰۰ متری شرق این پل قدیمی احداث شده است و مسافران زیادی از شیراز به مشهد از این مسیر تردد می‌کنند.